MP Board Class 7th Sanskrit Solutions विविधप्रश्नावलिः 2

MP Board Class 7th Sanskrit Solutions Surbhi विविधप्रश्नावलिः 2

Class 7 Sanskrit Vividh Prashnavali 2 प्रश्न 1.
एक शब्द में उत्तर लिखो
(क) पक्षिराजः कः अस्ति? [पक्षियों का राजा कौन है?]
उत्तर:
गरुड़ः

(ख) स्वप्रकाश रहिताः के? [अपने प्रकाश से रहित कौन है?]
उत्तर:
ग्रहाः

(ग) कदा चन्द्रस्य दर्शनम् न भवति? [चन्द्रमा कब दिखाई नहीं देता है?]
उत्तर:
अमावस्यायां रात्रौ

(घ) ग्रामः कस्मात् विरहितः? [गाँव किस से रहित था?]
उत्तर:
औद्योगिक प्रदूषणात्

(ङ) कदा संस्कृतदिवसः आयोज्यते? [संस्कृतदिवस का आयोजन कब होता है?]
उत्तर:
श्रावणी पूर्णिमायाम्

(च) लोकमान्यतिलकः कः आसीत्? [लोकमान्य तिलक कौन थे?]
उत्तर:
महान् देशभक्तः

(छ) कस्य सहायतां प्रभुः करोति? [प्रभु किसकी सहायता करते हैं?]
उत्तर:
श्रमशीलस्य

(ज) संस्कृतसप्ताहः कदा भवति? [संस्कृत सप्ताह कब होता है?]
उत्तर:
श्रावणमासस्य द्वादशीतः भाद्रपदमासस्य तृतीयापर्यन्तं

(झ) कति वेदाः सन्ति? [वेद कितने हैं?]
उत्तर:
चत्वारः

(ञ) सिक्खानाम् दशमः गुरुः कः आसीत्? [सिक्खों के दसवें गुरु कौन थे?]
उत्तर:
गुरुगोविन्दसिंहः

(ट) गुरुगोविन्दसिंहस्य मातुः नाम किम्? [गुरुगोविन्दसिंह की माता का नाम क्या था?]
उत्तर:
‘गुजरी’

(ठ) पाणिनेः पितुः नाम किम्? [पाणिनि के पिता का नाम क्या है?]
उत्तर:
पाणी।

Class 7th Sanskrit Vividh Prashnavali 2 प्रश्न 2.
एक वाक्य में उत्तर लिखो
(क) आकाशपिण्डेषु के-के दृश्यन्ते? [आकाशपिण्डों में क्या-क्या दीखते हैं?]
उत्तर:
आकाशपिण्डेषु तारागणा: महाः उपग्रहाः च दृश्यन्ते। [आकाशपिण्डों में तारागण, ग्रह और उपग्रह दिखाई देते हैं।]

(ख) सूर्यं परितः के ग्रहाः परिभ्रमन्ति? [सूर्य के चारों ओर कौन-से ग्रह घूमते हैं?]
उत्तर:
सूर्यम् परितः क्रमेण बुधः, शुक्रः, पृथिवी, मङ्गल, गुरुः, शनिः, अरुणः, वरुणः, यम इति ग्रहाः परिभ्रमन्ति। [सूर्य के चारों ओर क्रमशः बुध, शुक्र, पृथ्वी, मंगल, गुरु, शनि, अरुण, वरुण, यम इत्यादि ग्रह घूमते हैं।]

(ग) संस्कृतभाषायाः पञ्चकवीनां नामानि लिखत? [संस्कृतभाषा के पाँच कवियों के नाम लिखो।]
उत्तर:
संस्कृतभाषायाः पञ्चकवीनां नामानि-कालिदास भारविमाघदण्डि भर्तृहरिः सन्ति। [संस्कृत भाषा के पाँच कवियों के नाम हैं-कालिदास, भारवि, माघ, दण्डि तथा भर्तृहरि।]

(घ) तिलकः किम् अघोषयत्? [तिलक ने क्या घोषणा की?]
उत्तर:
तिलकः अघोषयत् “स्वराज्य मम जन्मसिद्धः अधिकारः अस्ति।” [तिलक ने घोषणा की “स्वराज्य मेरा जन्मसिद्ध अधिकार है।”]

(ङ) तिलकेन कः ग्रन्थः रचितः? [तिलक ने कौन से ग्रंथ की रचना की?]
उत्तर:
तिलकेन ‘गीतारहस्य’ नामक ग्रन्थम् अरचयत्। [तिलक ने ‘गीता रहस्य’ नामक ग्रन्थ की रचना की।]

(च) सिक्खानाम् पञ्च बाह्यचिह्नानि कानि? [सिक्खों के पाँच बाहरी चिह्न कौन से हैं?]
उत्तर:
सिक्खानां पञ्च बाह्य चिह्नानि-केशबन्धनं, कङ्कतिका अस्थापनं, कङ्कणधारणं, कट्यां वस्त्रधारणं, सर्वदा खड्गंधारणम् इति।
[सिक्खों के पाँच बाहरी चिह्न हैं-केशबन्धन (पगड़ी), कंघी रखना, कड़ा धारण करना, कमर में फेंटा बांधना, सदा तलवार धारण करते रहना।]

(छ) गुरुगोविन्दसिंहस्य जननं कदा अभवत्? [गुरुगोविन्दसिंह का जन्म कब हुआ था?]
उत्तर:
गुरुगोविन्दस्य जननं १६६६ तमे वर्षे कार्तिक शुक्ल सप्तम्यां पटना नगरे अभवत्। [गुरुगोविन्द का जन्म सन् १६६६ ई. में कार्तिक महीने की शुक्लपक्ष की सप्तमी को पटना नगर में हुआ था।

(ज) त्रय मुनयः के? [तीन मुनि कौन से हैं?]
उत्तर:
त्रयः मुनयः सन्ति-प्रथमः सूत्रकारः पाणिनिः, द्वितीयः वाक्यकार: वररुचिः, तृतीयः च भाष्यकार: पतञ्जलि। [तीन मुनि हैं- पहले सूत्रकार पाणिनि, दूसरे वाक्यकार वररुचि और तीसरे भाष्यकार पतञ्जलि।]

MP Board Class 7th Sanskrit Vividh Prashnavali 2 प्रश्न 3.
प्रश्न निर्माण करो
(क) उपग्रहाः ग्रहं परितः परिभ्रमन्ति।
उत्तर:
उपग्रहाः कम् परितः परिभ्रमन्ति?

(ख) पौर्णिमायां रात्रौ पूर्णचन्द्रस्य दर्शनं भवति।
उत्तर:
कस्याम् रात्रौ चन्द्रस्य दर्शनं भवति?

(ग) कर्मशीलस्य सहायतां प्रभुः करोति।
उत्तर:
कस्य सहायतां प्रभुः करोति?

(घ) आकाशगङ्गायां तारागणानां अनेके समूहाः वर्तन्ते।
उत्तर:
आकाशगङ्गायां केषाम् अनेके समूहाः वर्तन्ते?

(ङ) लोकमान्यतिलकः महान् देशभक्तः आसीत्।
उत्तर:
कः महान् देशभक्तः अस्ति?

(च) भारते पञ्चदश संस्कृत विश्वविद्यालयाः सन्ति।
उत्तर:
भारते कति संस्कृत विश्वविद्यालयाः सन्ति?

MP Board Class 7 Sanskrit Vividh Prashnavali 2 प्रश्न 4.
रिक्त स्थानों को भरो
(क) वाहे …………. की फतह।
(ख) तिलकः ………….. तिलकम् इव भाति।
(ग) मीनः सुप्तेऽपि ………….. न निमीलयति।
(घ) चन्द्रः …………. परिक्रमति।
(ङ) गणेशोत्सवः …………. प्रारब्धः।
(च) व्याकरणनियमांना रचयिता …………..
उत्तर:
(क) गुरुजी
(ख) भारतभालस्य
(ग) नेत्रे
(घ) पृथिवीं
(ङ) शिवराजोत्सवः च
(च) पाणिनिः।

Class 7th Sanskrit Vividh Prashnawali 2 प्रश्न 5.
अधोनिर्दिष्ट अव्ययों से वाक्य बनाओ-
नूनम्, एव, अपि, इति, श्वः, शनैः-शनैः।
उत्तर:

1. श्वः अहम् विद्यालयम् गमिष्यामि।
2. सः अस्मिन् एव ग्रामे वसति।
3. मोहनः इति नामकः छात्रः क्रीडाम् खेलति।
4. अत्र आगत्य कार्यम् कुरु।
5. ग्रामात् बहिः नदी बहति।
6. यदि सः आगमिष्यति तर्हि अहम् तस्य सहायताम् करिष्यामि।
7. सः नूनं नगरम् गमिष्यति।
8. प्रातः भ्रमणार्थम् अहम् गच्छामि।
9. अहम् तस्य अपि सहायताम् करिष्यामि।

शनैः-शनैः = वृद्धः सिंहःशनैः-शनैः मंचम् प्रति अगच्छत्।

Sanskrit Vividh Prashnavali 2 प्रश्न 6.
सन्धि विच्छेद करो-
(क) तस्यादिः
(ख) निश्चयः
(ग) शिवराजोत्सवः
(घ) परमेश्वरः
(ङ) ममाप्यस्ति।
उत्तर:
(क) तस्य + आदिः
(ख) निः + चयः
(ग) शिवराज + उत्सवः
(घ) परम + ईश्वरः
(ङ) मम + अपि + अस्ति।

Class 7 Sanskrit Vividh Prashnavali 1 प्रश्न 7.
लकार परिवर्तन करोलङ्लकार लट् लकार

उत्तर:
लङ् लकार :
(ग) अखादत्
(ङ) अपिबत्
(ज) अकरोत्।

लट् लकार :
(क) कुर्वन्ति
(ख) पठन्ति
(घ) गच्छति
(च) कथयति
(छ) वसति
(झ) प्रविशति

New Learnwell Hindi Surbhi Class 7 Solutions प्रश्न 8.
उचित का मिलान करो

उत्तर:
(क) → (6)
(ख) → (3)
(ग) → (2)
(घ) → (5)
(ङ) → (4)
(च) → (1)

MP Board Class 7th Sanskrit Vividh Prashnavali 1 प्रश्न 9.
विलोम शब्दों का मेल करो

उत्तर:
(क) → (5)
(ख) → (1)
(ग) → (2)
(घ) → (3)
(ङ) → (4)

Fatah Kis Bhasha Ka Shabd Hai प्रश्न 10.
पूर्ति करो
(क) …….. तिष्ठामि बक: न ……….. , दाता ………. न कृतिः ……….. यत्नः, मौनेन ………… मुनिः ………….. मूकः, सेव्यः ……….. कः………. नृपतिः ………… देवः।
(ख) सुप्तः ………. नेत्रे न निमीलयामि, जलस्य ………. नित्यं …….. , मम …….. स्वजातिजीवाः मान्याः! नामधेयं ……… ।
उत्तर:
(क) अहं पादेन, पङ्गु, अहं फलानां न, जीवामि न, न अस्मि, न।
(ख) अपि, मध्ये निवसामि, भोजनानि, मम, वदन्तु।

MP Board Class 7th Sanskrit Solutions